Leven in aandacht

Voor wie bewust in het leven wil staan, is aandacht een essentiële attitude.   Iemand die dat expliciet verwoordde én beleefde was Simone Weil.

Deze Joods-Franse, rebelse filosofe leidde een stormachtig en intens leven in het Interbellum en stierf door ziekte en uitputting in 1943 op 34-jarige leeftijd.  Een terugkerend begrip in haar denken over heel verscheiden thema’s als onderwijs, lijden, geloof,… is het begrip “aandacht”.  Ze benoemt dat vermogen als het fundament van alle ethiek en religie.  Waardevol leven ontstaat vanuit een lege aandacht, die open is, in verwachting voor iets anders. Eerst moet je loslaten wat je denkt, om te komen tot datgene waarmee je intuïtief contact hebt.    Hoewel Weil opgroeide in een agnostische omgeving, was dat aandachtig wachten ook het fundament van haar geestelijke ontwikkeling. Religieuze momenten in de abdij van Solesmes, in de buurt van Assisi en elders brachten haar tot de ervaring van een directe aanwezigheid van goddelijke liefde.   Door aandachtig te wachten voelde ze zich – als een geschenk vanuit de leegte - als “door god aangeraakt”. 

« De economie onder het vergrootglas van het evangelie »
prof. Ides Nicaise (KULeuven ) Economist. Onderzoeksgroep Sociaal en Economisch Beleid en Maatschappelijke Integratie
Wat doet geld met de mens ? Hoe brengt de mens een economie tot stand die recht doet aan het gemeenschappelijk welzijn ? We kennen intussen de negatieve gevolgen van een wild kapitalisme voor de mens en de natuur. En we horen van pogingen om economische alternatieven te doen functioneren. Hoe kan de macht van het geld gekoppeld worden aan de menselijke waardigheid en aan de bescherming van de wereld ? I. Nicaise laat zien hoe de evangelies de aanzet geven aan een subversief maar reëel economisch programma. De Bijbel veroordeelt radicaal het onrecht van een bepaald soort financiële macht. En Jezus is niet naïef wanneer hij bepaalde praktijken helemaal omdraait. De conferentie zal duidelijk maken hoe de Bijbel en de evangelies werkelijk de huidige economische systemen kunnen ondervragen en realistische alternatieven voorstaan.  Conferentie in het Frans.

Le 9 June 2023 à 20h00

Sophie-Véronique Cauchefer-Choplin interprétera :

• François Couperin : Offrande sur les Grands Jeux
• Jean-Jacques Grunenwald : Deuxième Suite (Processions, Sherzetto et Mélodie intérieure) - Cinq pièces pour l’Office Divin ( Sortie-Alleluia)
• Charles-Marie Widor : Méditation ( Symphonie N° 1 ) - Toccata ( Symphonie N° 5 )
• Sophie-Véronique Cauchefer-Choplin : Improvisation en 4 mouvements

Au couvent des dominicains de Bruxelles : Avenue de la Renaissance, 40

Info & Tickets : Bozar.be

Geboren in de stilte van de nacht

“Toen alle dingen zich midden in het zwijgen bevonden en de nacht in haar loop op het midden van haar baan stond, kwam van bovenaf, van de koninklijke troon, een verborgen woord in mij neer (dum medium silentium tenerunt omnia et nox in suo cursu medium iter haberet)”. Met dit citaat uit het boek Wijsheid en Job begint Meister Eckhart zijn mooie Kerstpreek. Belangrijk om weten is dat in de tijd dat hij preekte men vooral de menselijkheid van Jezus beklemtoonde. Figuren als Bernardus van Clairvaux en Franciscus van Assisi speelden daarbij een belangrijke rol. Ze waren vooral gegrepen door het immense lijden en de vernederende kruisdood van Jezus. Deze aandacht was niet toevallig want we spreken over ‘die waanzinnige dertiende en veertiende eeuw’ waarin naast mislukkingen van de oogst, de gesel van de pest Europa teisterde en oorlogsbendes het leven van mensen omverhaalden. De afbeeldingen van het kruis tonen in tegenstelling tot de daarvoor liggende tijd een verwrongen, smartelijke Christus die troost moest zijn voor iedereen in eenzelfde situatie. Ook de geboorte, het bezoek van de wijzen, het leven van de kleine Jezus werden om dezelfde reden kleurrijk voorgesteld, bedoeld om mensen op een concrete en levendige manier tot geloof te brengen. Niet toevallig was Franciscus de eerste die de stigmata in zijn lichaam kreeg en was hij het die voor het eerst met een kerststal op de verbeelding van het volk wilde inspelen. Men wilde aan mensen troost bieden en hen op een levendige wijze in contact brengen met dit lijden maar ook door genade getekend leven. Eckhart huiverde van deze evolutie en vroeg zich af of dit het juiste antwoord was op het probleem van het lijden en of mensen door die visuele vondst tot geloof zouden komen. Hebben de kerststallen die zo mooi en levendig het stadsbeeld kleuren enige invloed op gelovigheid? Of: voelen mensen zich getroost bij het besef dat er nog iemand is die lijdt?

Het evangelie van vandaag gaat over het doopsel van Jezus in de Jordaan. Het veroorzaakt een radicale verandering in zijn leven.
Laten we ons proberen een voorstelling te maken van wat Jezus in deze periode van zijn leven meemaakt. Wat bezielde de timmerman uit Nazareth om zijn thuis achter te laten en er niet meer naar terug te keren?
De samenleving in die tijd loopt gebukt onder het juk van een wrede militaire dictatuur. Vele mensen leven in armoede en onderdrukking. Geregeld broeien er opstanden, die meedogenloos worden neergeslagen. Johannes de Doper zoekt een andere, vreedzame uitweg uit de ellende. Hij reageert met woorden tegen de machthebbers en roept op tot bekering, tot zorg voor elkaar. Als teken hiervan doopt hij de mensen in het water van de Jordaan. Het geeft hen moed en de hoop op betere tijden, om zich niet te  laten opsluiten in de angst, in de struggle for life, in een verlammende overlevingsmodus.

Net zoals het kerstverhaal heeft ook dit verhaal van de tocht der astrologen aanleiding gegeven tot allerlei volkse fantasie. De astrologen werden koningen die na enige tijd ook een naam kregen: Caspar, Melchior en Balthazar. Ze hadden de drie huidskleuren: wit, geel en zwart en vertegenwoordigden zo de toen bekende werelddelen. Men kende zelfs hun leeftijd: 20, 40 en 60 jaar want ze vertegenwoordigden de drie leeftijden van de man (jeugd, volwassenheid en ouderdom). Hun initialen CMB werden ook de afkortingen van: “Christus Mantionem Benedicat” ‘Moge Christus dit huis zegenen’, tekens die tijdens dit feest met krijt op de deurpost werden geschreven om bescherming af te smeken. Op de vooravond van het feest werd water gewijd dat een bijzonder genezende kracht bezat, enz. Het is op zichzelf een studie waard hoe volksgeloof de diepere betekenis van een feest ombuigt naar magische bescherming tegen kwade krachten en strijd tegen ziekte en dood. Heel begrijpelijk want het zijn bekommernissen die dichter op het vel zitten dan diepe theologie.

Lucas schrijft zijn evangelie vele jaren na Jezus’ dood.   Vanuit de overrompelende ervaring van Pasen en Pinksteren componeert hij een ontroerend kerstverhaal.  Hierin verwoordt Lucas de vreugde over Jezus’ bevrijdende boodschap,  maar evenzeer de onduidelijkheid en verwarring over de diepere betekenis van zijn woorden en daden.

Lucas opent zijn geboorteverhaal met de jonge moeder Maria. Hij schetst haar als de belichaming van het vernederde, uitzichtloze volk van die dagen.  Dat volk is zonder toekomst. Het woont onder militaire bezetting, onder de Pax Romana, in een leeggeroofd land.   Maar toch zingt deze Maria :   “Jk ben een gewoon dienstmeisje, maar groots is het wat de Levende met mij doet. God heeft mij gezien en weggehaald uit vernedering.  Rijken zendt Hij heen met lege handen en armen tilt Hij op.” 

Het was pas ná de dood van Jezus dat voor zijn volgelingen ten volle duidelijk was geworden wie hij geweest was en wat hij betekend had. Wie was die gedreven man? Wie was die liefdevolle figuur? Wie was Jezus nu eigenlijk geweest? Na zijn dood hebben zijn volgelingen gesproken over wat ze beleefd hebben met hem. Ze hebben samen herinneringen opgehaald aan wat hij voor hen en voor zovele mensen had gedaan. Ze hebben zijn uitspraken terug opgediept. En vooral: ze hebben elkaar verteld hoe sterk de figuur van Jezus hun leven op dat moment verder inspireerde. Welnu, de herinnering aan die fantastische belevenissen met Jezus hebben de evangelisten, jaren nà de feiten, vastgelegd in hun evangelies, ten dienste van de eerste christelijke gemeenschappen. Niet als een exacte droge geschiedschrijving, maar als een enthousiaste vertelling om te begeesteren. En de rode draad die door dat enthousiasme loopt, is onmiskenbaar: Hij is de Messias. Hij is Zoon van God. Hij leeft.